ΚΛΗΔΩΝΑΣ ΣΤΗ ΛΑΓΚΑ

     Είναι ένα αρχαιοελληνικό έθιμο. Αυτό και μόνο δείχνει ότι οι ρίζες του χάνονται στο πέρασμα των αιώνων. Πρόκειται για ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και του οποίου η πρώτη γραπτή περιγραφή ανέρχεται στους βυζαντινούς χρόνους.

     Ο «Κλήδωνας» είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με τον οποίο αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

      Η ίδια η λέξη υπάρχει από την εποχή του Ομήρου, «κλήδων» ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, και κατ' επέκταση το άκουσμα σιωνισμού ή προφητείας, ο συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής, στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία.

Λάβαινε χώρα την ημέρα του Αγίου Ιωάννη, στις 24 Ιουνίου. Ανήμερα λοιπόν του Άι- Γιάννη πρωί- πρωί, τα μικρά και μεγάλα κορίτσια  έβγαιναν από το σπίτι με τα γκιούμια στο χέρι. Πήγαιναν στις βρύσες του χωριού, στον Πάνω ή στον Πέρα μαχαλά, για να φέρουν νερό στο σπίτι. Όταν έφταναν στη βρύση, πρώτα δροσίζονταν οι ίδιες βρέχοντας το πρόσωπο και τα μαλλιά τους με το τρεχούμενο νερό. Αφού γέμιζαν το γκιούμι με νερό, έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής. Έπειτα πήγαιναν και μάζευαν γιαννάκια.

Εικόνα: η Ελένη Καλύβα (μετέπειτα σύζυγος Αλ. Παπαϊωάννου με γιαννάκια στο χέρι και αφού έφερε νερό για τον Κλήδωνα)

     Αυτή η διαδικασία γινόταν με τη συνοδεία ενός αυτοσχέδιου τραγουδιού, που τα λόγια ήταν πάνω- κάτω τα εξής:

«Ο Άι- Γιάννης έρχεται

με τα γιαννάκια τα μυρωδάτα,

πάμε και μαζεύουμε έξω στα χωράφια.

ερχόμαστε στο σπίτι, κάνουμε σταυρό-

τον βάζουμε στην πόρτα.

Κι έχουμε κι άλλα μαζωμένα,

τα βάζουμε στο μαξιλάρι από κάτω,

για να δούμε ποιον άντρα θα πάρουμε».

     Βλέπουμε λοιπόν ότι το νερό μόνο αμίλητο δεν ήταν. Μάλλον χιλιοτραγουδισμένο. Και στόλιζαν το γκιούμι με τα γιαννάκια.

      Όταν επέστρεφαν στο σπίτι, όλοι οι νοικοκυραίοι- μεγάλοι και μικροί- δροσίζονταν με αυτό το νερό. Το ίδιο έκαναν και στο σπίτι. Το ράντιζαν από πάνω ως κάτω με αυτό το νερό. Έπαιρναν μερικά γιαννάκια, τα έπλεκαν σε σχήμα σταυρού, και τα κρεμούσαν στην εξωτερική πόρτα να τους φυλάει ο Αι- Γιάννης από κάθε κακό.

     Όμως, τα κορίτσια φρόντιζαν να κρατήσουν κάποια γιαννάκια για τον εαυτό τους. Και αυτό, γιατί υπήρχε η συνήθεια της μαντείας γάμου. Όπως έλεγαν και στο τραγούδι τους, έβαζαν τα υπόλοιπα γιαννάκια κάτω από το μαξιλάρι που κοιμούνταν για να ονειρευτούν το βράδυ τον άντρα που θα παντρεύονταν η καθεμιά.

     Τόσο πολύ σημαντική θεωρούνταν η γιορτή του Αι- Γιάννη στη λαογραφία του χωριού μας.