Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΜΑΣ ΤΟΠΟΣ

Καλωσορίσατε στον τόπο μας. Στη Λάγκα. Η Λάγκα είναι ένα χωριό χωμένο μέσα στο δάσος, στους πρόποδες των Οντρίων και ταυτόχρονα του Γράμμου, σε ένα απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο, στην Καστοριά. Σε όλους εσάς που παρακολουθείτε συστηματικά ή όχι τα τεκτενόμενα του χωριού μας, σας εύχομαι καλή περιήγηση. Το blog αυτό είναι καθαρά λαογραφικό και περιγραφικό τόσο της σύγχρονης όσο και της παλιάς ζωής της Λάγκας. Γιατί δεν πρέπει να χαθούν οι παραδόσεις και η ιστορία μας. Χωρίς αυτά, χωρίς να γνωρίζουμε την κληρονομιά μας, δεν μπορούμε να υπάρχουμε σαν ξεχωριστοί άνθρωποι, σαν συγχωριανοί και πηγαίνοντας πιο μακριά, ακόμα και σαν έθνος.
Καλωσορίσατε λοιπόν και ελάτε να κάνουμε βόλτα μαζί στη Λάγκα του πριν και του τώρα...

Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗ ΛΑΓΚΑ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ

Καλησπέρα φίλοι μου. Σημαντική η περίοδος του 12ημέρου και στη Λάγκα, υπήρξε γεμάτη κινητικότητα και ζωή. Με προσμονή και ανυπομονησία την περίμεναν οι Λαγκιώτες, τόσο για την σημασία της στην θρησκευτική όσο και στη λαϊκή παράδοση του τόπου. Όπως και σήμερα περιμένουμε με χαρά τις μέρες αυτές, έτσι και τότε, μόνο που τα παλιά χρόνια, ο κόσμος τις ζούσε πραγματικά εκείνες τις στιγμές.
Να σας πω κι εγώ κάποιες τέτοιες ιστορίες για την Πρωτοχρονιά.
Μ π ο υ μ π ο υ σ ά ρ ι α

     Μπουμπουσάρια λέγονταν στη Λάγκα τα καρναβάλια. Ήταν μία από τις αγαπημένες δραστηριότητες των παιδιών αλλά και των μεγάλων. Τα περίμεναν με ανυπομονησία, γιατί ήταν η πιο χαρούμενη «γιορτή» του χρόνου.
     Ξεκινούσαν από το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου προς την 1η Ιανουαρίου, μετά την αλλαγή του χρόνου. Σχημάτιζαν μεγάλες παρέες και ντύνονταν καρναβάλια. Οι παρέες αυτές συνοδεύονταν και από τα όργανα. Έδιναν κι έπαιρναν τα κλαρίνα εκείνες τις μέρες.
     Ντύνονταν όπως μπορούσε ο καθένας, με ό, τι είχε. Κρεμούσαν κουδούνια, έβαφαν τα πρόσωπά τους μαύρα με κάρβουνο, έκαναν όσο πιο παράξενες αμφιέσεις μπορούσαν. Η αγαπημένη τους αμφίεση ήταν η αρκούδα. Έτσι, εκείνο το βράδυ κυκλοφορούσαν πολλές αρκούδες στη Λάγκα. Και από δίπλα υπήρχε και κάποιος αρκουδιάρης καμιά φορά να χτυπά το ντέφι. Και μούγκριζαν οι αρκούδες και τρόμαζαν τον κόσμο και χόρευαν όσο περισσότερο μπορούσαν.   
Όμως ή μεγάλη έκπληξη της βραδιάς ήταν οι καμήλες. Μέρες πριν, ετοίμαζαν την «στολή» τους. Την έφτιαχναν μεγάλη, έτσι ώστε να χωράνε μέσα 2 ή 3 άτομα. Κάποιος ήταν το κεφάλι, άλλος ο μπροστινός κορμός, και ο τρίτος η καμπούρα με τα πίσω πόδια.

Και άλλα παράξενα πλάσματα λοιπόν κυκλοφορούσαν εκείνο το βράδυ στους δρόμους της Λάγκας. Και όπως είπαμε, συνοδεία μουσικής και γέλιων και φωνών. Πήγαιναν και χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών και χόρευαν στις αυλές και οι νοικοκυραίοι κερνούσαν. Το βασικό κέρασμα ήταν το τσίπουρο, και συνοδεύονταν από μεζέδες, κρεατικά, κουλούρες από τα Χριστούγεννα (σκληρές σαν πέτρα) (που υπήρχαν λόγω των ημερών)- και κυρίως τι χαρά! ίσως από καμιά δεκάρα. Όποιος είχε, έδινε ό, τι είχε.
  Πολύ αργά τα ξημερώματα Πρωτοχρονιάς τελείωνε αυτό το γλέντι, για να ξεκουραστούν λίγο τα μπουμπουσάρια και να πάνε στην εκκλησία για την πρώτη λειτουργία του χρόνου. Με την απόλυσή της όμως, τα μπουμπουσάρια έκαναν ξανά την εμφάνισή τους. Συμπλήρωναν την χθεσινοβραδινή βόλτα στο χωριό και γλεντούσαν σε όλο το δρόμο.
     Και όταν οι νοικοκυραίοι ευχαριστιόταν θέαμα και διασκέδαση, κερνούσαν και θηλιές με λουκάνικα, παστουρμά, ό, τι τραβούσε η διάθεσή τους. Και καθώς η μέρα έφτανε στο τέλος της, μαζεύονταν τα μπουμπουσάρια στα αλώνια και έτρωγαν τα κλιτσούρια κι έπιναν και χόρευαν μέχρι τελικής πτώσης.
     Και στο τέλος πλήρως εξαντλημένοι φώναζαν πριν αποχωριστούν την παρέα: «Και του χρόνου με υγεία. Χρόνια πολλά!»
Π ρ ω τ ο χ ρ ο ν ι ά
     Η πρώτη μέρα του μήνα είναι η Πρωτοχρονιά και γιορτάζεται σ' όλο τον κόσμο με λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια και πολλές εκδηλώσεις. Αυτή η ημέρα καλύπτεται από ένα πλήθος λαϊκών εθίμων, με πράξεις και ενέργειες μαγικές, που έχουν την προέλευσή τους στα βάθη των αιώνων. Τη μέρα αυτή γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Βασιλείου, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους πατέρες της εκκλησίας. Ο Άγιος Βασίλης ενσαρκώνει για το λαό, το πνεύμα του καινούργιου χρόνου. 
     Έτσι, έδιναν πολύ μεγάλη σημασία ποιος θα τους «έκανε ποδαρικό» εκείνη τη μέρα. Ποιος θα έμπαινε πρώτος στο σπίτι, οπωσδήποτε με το δεξί πόδι πρώτα θα περνούσε την πόρτα και θα τους έφερνε γούρι και καλοτυχία. Οι γρουσούζηδες απαγορεύονταν να εισέλθουν διά ροπάλου εκείνη την ημέρα.
     Επίσης, την ημέρα της Πρωτοχρονιάς φρόντιζαν να φοράν πάντα καινούριο ρούχο για να είναι καλοντυμένοι και περιποιημένοι όλο τον χρόνο.
     Βέβαια, κανείς δεν έλειπε από τη λειτουργία της Πρωτοχρονιάς- του Άι- Βασίλη. Ήταν ο πρώτος εκκλησιασμός του έτους και πολύ χαρούμενος. Σύσσωμη η οικογένεια τον παρακολουθούσε και περίμενε να πάρει την ευλογία του ιερέα και κατ’ επέκταση του Αγίου. Και φυσικά, μετά το πέρας του, μαζεύονταν όλοι στο σπίτι για το κόψιμο της βασιλόπιτας.
Το κόψιμο της βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα πλέον έθιμα που επιβιώνουν αυτούσια και συνεχίζουν την παράδοση του τόπου μας.
     Η Βασιλόπιτα αποτελεί ίσως το πιο διάσημο γεύμα του έτους. Πάντα έτσι ήταν. Και φυσικά δεν μπορούσε να λείπει από την παράδοση της Λάγκας.
     Όλοι περίμεναν το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς να βρεθούν γύρω από το γιορτινό αυτό γεύμα, που μόνο φτωχό δεν ήταν. Τηγανιά και κοτόσουπα ήταν τα κύρια πιάτα της ημέρας. Και η τηγανιά υπήρχε, επειδή λίγο καιρό πριν είχαν κάνει τη γουρουνοχαρά τους το κάθε νοικοκυριό. Όμως, εκείνη την ημέρα, δεν έλειπε τίποτα από το τραπέζι. Από σαλάτες, τουρσιά, τυριά, φρέσκο ψωμί, φρούτα και γλυκά, κυρίως σαραγλί. Όμως, η διασημότητα της ημέρας και ο λόγος που ανυπομονούσαν να καθίσουν στο πρώτο τραπέζωμα του έτους ήταν η βασιλόπιτα.
     Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν "φασουλοβασιλιά".
     Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέει και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ότι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως "λύτρα" στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ’ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Όλοι οι κάτοικοι απόρησαν στην αρχή, μα η έκπληξη έγινε τεράστια όταν κόβοντας η κάθε οικογένεια το ψωμάκι της έβρισκε μέσα τα δικά της χρυσαφικά.
     Έτσι, από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί της, για την πρώτη μέρα του καινούργιου χρόνου, για τη μέρα του Αγίου Βασιλείου! Σύμφωνα με την παράδοση, αυτός που βρίσκει στο κομμάτι του το φλουρί, είναι και ο τυχερός της χρονιάς!
     Ο νοικοκύρης λοιπόν, αφού την σταύρωνε με το μαχαίρι τρεις φορές, άρχιζε να τη κόβει σε τριγωνικά κομμάτια προσφέροντας από ένα σε κάθε ένα παριστάμενο μέλος της οικογένειας ή φίλων και συγγενών με πρώτο κομμάτι του Χριστού, μετά, του σπιτονοικοκύρη, της σπιτονοικοκυράς και των άλλων παρισταμένων κατά τάξη συγγένειας και ηλικία με τελευταίο το κομμάτι του φτωχού χωρίς βέβαια να λησμονούνται τυχόν μετανάστες, ασθενείς και άλλα πρόσωπα της οικογένειας που για διάφορους λόγους δεν παρίστανται. Ανάλογα με την περίπτωση κοβόταν και κομμάτι "για τα χωράφια", «για τα ζωντανά» κλπ.
Η βασιλόπιτα της Λάγκας ήταν μια απλή πετουρόπιτα. Είναι όμως η πιο νόστιμη πίτα.
Και μέσα δεν υπήρχε μόνο το φλουρί που ήταν μια δεκάρα ή αν ήταν εφικτό μισή ή μία δραχμή. Υπήρχαν και άλλες ευκαιρίες να κερδίσει κανείς κάτι και να είναι τυχερός της χρονιάς στον ανάλογο τομέα.
     Έτσι βλέπουμε ότι με άχυρα έκαναν έναν κύκλο, που συμβόλιζε την στρούγκα, τύχη στα ζώα και την κτηνοτροφία γενικότερα. Επίσης, με κάποια μικρά, λεπτά κλαράκια γίνονταν ο σταυρός, που για όποιον τον έβρισκε σήμαινε ευημερία στην εργασία, και η βέρα που φυσικά ήθελαν όλοι οι ελεύθεροι της οικογένειας να την τύχουν, για να καλοπαντρευτούν αυτήν την χρονιά. Όλοι λοιπόν είχαν κάτι να περιμένουν από την βασιλόπιτα.

ΕΜΕΙΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ ΘΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΦΙΛΟΙ ΜΟΥ ΚΑΙ ΦΕΤΟΣ. 
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!



Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2015

ΓΟΥΡΟΥΝΟΧΑΡΑ ΛΑΓΚΑΣ!

Απίστευτη μέρα η σημερινή φίλοι μου. Ο καιρός μας σιγοντάρισε στην εκδήλωσή μας και ήταν ανοιξιάτικος. Ήταν πολύ ωραία ευκαιρία για εκδρομή και όσοι βρέθηκαν κοντά μας, και δεν ήταν λίγοι, απόλαυσαν μια υπέροχη θερμοκρασία, μαζί με καλές τζίμπες (τσιγαρίδες), καλό κρασί, και κλαρίνο που σε ξεσήκωνε. Όπως θα δείτε, η γιορτή μας σημείωσε μεγάλη επιτυχία, και χαιρόμαστε πολύ γι' αυτό. Την επόμενη φορά, ελπίζουμε να έχουμε μαζί μας στο γλέντι και όλους δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν σήμερα. Σημειώστε το να το θυμάστε.
Δείτε όμως τη μέρα μας:
Τα πρώτα καζάνια μπήκαν.

Φυσικά καμιά δουλειά δε γίνεται σωστά αν πεινάει ο σκληρά εργαζόμενος.


Κι επειδή άρχισε η εισροή πίτας, διαλέξαμε μια απίθανη σπανακόπιτα... και της αλλάξαμε τα φώτα!

Η ορχήστρα μας ετοιμάζεται.

Στολίζουμε το δέντρο για το χωριό.

Βγαίνει το πρώτο καζάνι νωρίς.

Το Συμβούλιο επιβλέπει.


Ο κόσμος καταφθάνει.


Τόσο όμορφη μέρα, θα ήταν κρίμα να μείνουμε μέσα.

Τα καζάνια μπαίνουν το ένα πίσω απ' τ' άλλο.

Και τα ξύλα κόβονται επιτόπου.

Μαζεύουμε ήλιο για τον χειμώνα.

Όποιος θέλει να φάει... γυρίζει το καζάνι. Ο Δήμαρχος πρώτος έδωσε το παράδειγμα.


Και άρχισε ο χορός.














Απίστευτες τσιγαρίδες!

Και γυρίζουμε το καζάνι...

Και γυρίζουμε το καζάνι...

Ένας λεβέντινος τσάμικος.

Χειμερινοί κολυμβητές από την Θεσσαλονίκη. Ήρθαν στη λίμνη του Βράχου, έκαναν το μπάνιο τους, και ήρθαν να αναπληρώσουν τις χαμένες δυνάμεις τους!

Όπα!

Πολλά παιδάκια είχαμε! Καλή μέρα, ώρα για παιχνίδι.


Ο χορός μαίνεται δριμύς.

Άλλος ένας τσάμικος λαγκιώτικος.

Και ζεϊμπέκικο βαρύ.

Πολύ βαρύ όμως.

Πολύ βαρύ.

Ο χορός των αντρών.


Ο χορός των αντρών.

Το κλαρίνο που μας κράτησε συντροφιά. Υπέροχο. Ευχαριστούμε.

Και μερικά οπτικoακουστικά πειστήρια.



Φίλοι μου, όλα αυτά προσφορά της Λάγκας και των ανθρώπων της. Ένα μεγάλο μπράβο και στο Συμβούλιο του Συνδέσμου για την εκδήλωση! Την απολαύσαμε όσο δε φαντάζεστε.
ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΜΕ ΥΓΕΙΑ! ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ!